Монгол Улсын Засгийн газар, Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас “Эрүүл хүнс – Эрүүл монгол хүн” зорилтын хүрээнд мах, сүүний анхдугаар аяныг өрнүүлж байна. Энэ аяны хүрээнд махны экспортыг дэмжиж, малчдын орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор хонь, ямааны махыг зорилтот зах зээлд нийлүүлэх, тогтвортой урт хугацаанд экспортод гаргах бодит алхамыг хийж байна. Тодруулбал Өнгөрсөн долоо хоногт Монгол Улсаас Иран улс руу “Eco food trading” ххк, “Darkhan meat foods” ххк хамтран 4000 тонн хонины мах экспортлох гэрээ байгуулан эхний ачилтаа хийсэн. Харин өчигдөр “Мах маркет” ХХК БНХАУ руу 1200 тонн боловсруулсан мах махан бүтээгдэхүүн, Исламын бүгд найрамдах Иран улс руу 2000 тонн, Бүгд найрамдах социалист Вьетнам улс руу 200 тонн хонь, ямааны махыг экспортолж байна.
Энэ жил Иран улсад 1 тонн хонины махыг 3000 ам.доллараар тооцож 6000 тонн мах нийлүүлэхэд 18 сая ам.доллар, Вьетнам улсад 200 тонн ямааны махыг 740 мян.ам.доллар буюу 1 кг махыг 3.7 ам.доллараар, БНХАУ-д дулааны аргаар боловсруулсан мах, махан бүтээгдэхүүнийг дунджаар 1 кг-ыг нь 5 ам.доллараар тооцоход нийт 1200 тонн махан бүтээгдэхүүнийг 6 сая ам.доллараар тус тус экспортлох юм. Эдгээр 5 улс оронд 2017 оны 5 дугаар сарын байдлаар нийт 5283 тонн мах, махан бүтээгдэхүүнийг 10 сая ам.доллараар экспортолж, одоогийн байдлаар 23.5 тэрбум төгрөгт хүрсэн байна.
2017 оны 2 дугаар хагаст буюу мал бэлтгэлийн үеэр махны экспортын хэмжээг мах боловсруулах үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн гадаад улс оронтой байгуулсан гэрээний дагуу урьдчилан тооцоход дунджаар 30 сая ам.доллар болж байна. Дээрх тооцоог үндэслэн 2017 онд махны экспортыг урьдчилан тооцоход нийт 15 000 тонн мах, махан бүтээгдэхүүнийг дунджаар 40 сая ам.доллараар экспортолж, махны экспортын орлого 100 орчим тэрбум төгрөгт хүрэх тооцоо байна. Өсч үрждэг малынхаа махыг экспортод гаргаснаар малчдын орлого нэмэгдэж, үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаатай тогтворжиж, тогтмол ажлын байр нэмэгдэж Хөдөө аж ахуй салбар улсын эдийн засагт бодит хувь нэмэр оруулах юм.
Энэ талаар ХХААХҮ-ийн сайд П.Сэргэлэн ”Мах сүүний анхдугаар аян”-ы хүрээнд олон ажил хийхээр төлөвлөсний нэг нь махны экспортыг нэмэгдүүлэх. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд хонь, ямааны махыг зорилтот зах зээлд гаргах буюу гуравдагч орнуудад махны экспортын зах зээлийг нээхэд онцгой анхаарч ажиллалаа. Махны экспорт 2017 оны эхний хагас жилийн байдлаар хоёр дахин нэмэгдсэн байна. Манай улс Исламын Бүгд Найрамдах Иран, Вьетнам, БНХАУ, ОХУ, Казакстан, Катар зэрэг улсуудад мах болон махан бүтээгдэхүүн экспортлох үйл ажиллагаа амжилттай эхлээд явж байна. Одоо бидэнд экспортынхоо үйл ажиллагааг тогтвортой, найдвартай урт хугацаанд үргэлжүүлэхийн тулд олон зүйлийг хийж хэрэгжүүлэх ёстой. 2017 онд зорилтот зах зээлд мах экспортлох ажлыг эхлүүлсэн мах боловсруулах үйлдвэрүүдийн экспортын нийт орлого 25 сая ам.доллар буюу 60 орчим тэрбум төгрөг болж байгаа юм. 2017 онд махны экспортыг урьдчилан тооцоход нийт 15 000 тонн мах, махан бүтээгдэхүүнийг дунджаар 40 сая ам.доллараар экспортолж, махны экспортын орлого 100 орчим тэрбум төгрөгт хүрэх юм. Энэ бол үр дүн” гэдгийг онцлов.
