МАН-ын нөлөө бүхий улстөрчид, тэднийг дагасан гишүүд нь талцаад Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас хойш хэвлэлээр нүдэлдлээ. Одоо ч дуусаагүй байна. Гэхдээ хоосон хэрэлдэж байснаа ажил хэрэг болгож, 31 гишүүн Засгийн газрын тэргүүнийг огцруулах саналыг өргөн барьсан. Одоо энэ асуудлыг ид хэлэлцэж байна.
Түүнчлэн нөхцөл байдал хүндрэхтэй зэрэгцэн томчууд нь уулзаж эхэлжээ. Зарим тулгамдсан асуудлаар санал солилцсон байна. Гэхдээ хэвлэл болон эх сурвалжийн мэдээллээс харахад тэд тохиролцоогүй бололтой. Үнэндээ тэд бие биеийнхээ саналыг 100 хувь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй юм. Тиймээс эх нь эцэхгүй, тугал нь турахгүй байх хэд хэдэн дундын хувилбар яригдаж байгаа ажээ.
ДУНДЫН ХУВИЛБАР-1.
Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат хэвээр үлдэж, “тоосго сугалах” байдлаар галыг намдаах талаар Засгийн газрын талаас санал гаргажээ.
Ингэхдээ Засгийн газрыг муухай харагдуулж байгаа нэр бүхий таван сайдыг “сугалах” талаар ярьсан байна. Тэр нь Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн, Эрүүл мэндийн сайд А.Цогцэцэг, Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэн, Батлан хамгаалахын сайд Б.Бат-Эрдэнэ, Зам тээврийн хөгжлийн сайд Д.Ганбат нар юм байна. Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэнг МАН-ын дарга М.Энхболд Ерөнхийлөгчийн сонуульд ялагдахад нөлөөлсөн гол хүн хэмээн буруутгаж байгаа ажээ. Учир нь Сангийн сайд ОУВС-тай хийх хэлэлцээг богино хугацаанд хийж санхүүжилтийн хөтөлбөр оруулж ирсэн. Ингэснээр ОУВС-гийн өмнө үүрэг хүлээж зарим татварыг нэмсэн нь М.Энхболд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд унах үү хаалгыг нээж өгсөн гэж байгаа гэнэ.
Эрүүл мэндийн сайд А.Цогцэцэгийг анх томилоход л МАН-ын дарга М.Энхболдын худ, эрүүл мэндийн салбарт ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэж яригдсан. Энэ утгаараа Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газарт хөөрхөн хасах оноог авчирдаг тухай эх сурвалжууд яриад байна. Түүнчлэн түүнийг сайд болсноосоо хойш зарим асуудалд эрх ашгийн зөрчлөө ил гаргадаг гэдэг.
Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэнг энэ жагсаалтад оруулсан ганц факт бий. Тэр нь П.Сэргэлэн бол морь уядаг. ММСУХ-г удирддаг байсан. Тэр утгаар нь мань эрийг ингэж “ад” үзэж буй аж. Уг нь тэрээр бараг л “хөлдөж” явсан хөдөө, аж ахуйн салбарт шинэчлэлийн шинжтэй томоохон шийдлүүдийг эхлүүлж чадсан сайд юм.
Батлан хамгаалахын сайд Б.Бат-Эрдэнийг засгаас явуулах сонирхол хамт олонд нь битгий хэл, олон нийтэд байгаа гэчихвэл хэтийдэхгүй. Гуравхан сая хүн амтай бидэнд хүнээс үнэтэй зүйл гэж юу байх билээ. Гэтэл Б.Бат-Эрдэнэ сайдын хариуцсан салбарт дараалан цэрэг эрсийн амь эрсэдсээр байгаа. Мань эр үүнийг мэдэрсэн бололтой юм билээ. Хэдхэн хоногийн өмнө телевизээр “..Би хариуцлага хүлээнэ” гэж мэдэгдсэн билээ.
Зам тээврийн хөгжлийн сайд Д.Ганбатыг мөн л энэхүү “сугалах” сайдуудын жагсаалтад оруулсан байна. Үнэнийг хэлэхэд энэ эрхэм гэнэтхэн тодорсон сайд. Хэл ам болоод байгаа концессын гэрээний нэлээд хэсэг нь замынх байгаа. Түүнчлэн төмөр замын асуудал дээр МАН-аас эсрэг байр суурь баримталдаг гэх үгийг улстөрчид нэг бус удаа хэлж байсан. Шуудхан хэлэхэд түүнийг одоогийн Ерөнхийлөгчтэй холбогдог юм. Тэр утгаараа тал талын эрх ашгийг хангаад ажиллах дундын хувилбар байж чадахгүй гэж үзсэн бололтой.
ДУНДЫН ХУВИЛБАР-2.
У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд болох найдвар маш бага. Энэ бол хууль. Хэрвээ У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд болох юм бол одоогийн эрх баригчдад жинхэнэ “сүх” болно. Тиймээс түүний талынхан яадаг ч байсан Ж.Эрдэнэбатыг унагахаар зүтгэж байгаа шиг М.Энхболд нар У.Хүрэлсүхэд хэзээ ч Ерөнхий сайд болох боломж олгохгүй гэж үзнэ.
Хэрэвзээ Ж.Эрдэнэбатыг унагаад У.Хүрэлсүх оронд нь Ерөнхий сайд болох юм бол тэдний талд тууштай зогсож байгаа 25 гишүүн дээр нэмж байгаад Засгийн газрыг нь буцаагаад унагачихна. Ингэвэл У.Хүрэлсүх МАН-ын Их хурлаас өмнө шороотойгоо хутгалдаж дахин ирэхээргүйгээр улс төрөөс холдож мэднэ.Тиймээс намын Их хурал хүртэл ажиллах Ерөнхий сайдаас нэрээ татаж, МАН-ын даргад зүтгэвэл өнөөдрийн нэр хүндийнхээ хүчээр гараад ирж мэднэ гэдгийг хашир улстөрчид зөвлөж байгаа бололтой юм. Гэхдээ түүний эргэн тойронд “..Одоо л та Ерөнхий сайд болно шүү. Таны үе ирж байна шүү” хэмээн хатгаж буй хүмүүс цөөнгүй байна гэнэ лээ.
ДУНДЫН ХУВИЛБАР-3.
М.Энхболд нарын зүгээс “...Хэрвээ ээлжит бус чуулганаар Ж.Эрдэнэбатыг унагавал оронд нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа зүтгүүлэх бодолтой” байгаагаа илэрхийлжээ. Д.Хаянхярваагийн намтрыг харвал улс төрийн шатаар дороос нь өгсөж яваа эрхэм. Орон нутагт олон жил ажилласан. Хэн нэгний барьцаанд орчихсон, баларсан элийрсэн юм хийгээд байдаг гэж дуулддаггүй.
МАН-ын удирдлагуудын зүгээс түүнийг сонгож байгаа нь эрх мэдэл өгчихөөр өөдөөс цоролзоод байхааргүй, итгэж болох хүн гэсэн байх. Хүн нь аядуу, асуудлыг эвээр зохицуулчих гээд үздэг нөхөр л дөө.
Д.Хаянхярваа өмнө нь богино хугацаанд ч гэсэн Сангийн сайдаар ажиллаад үзчихсэн. Ажлын туршлагын хувьд ярих юм байхгүй. Одоо хашиж байгаа УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга гэдэг гишүүдийнхээ дэмжлэгийг хүлээх хамгийн магадлалтай кандитат юм. Харин түүнийг Ерөнхий сайд болчихвол номхон тэмээ ноолоход амар гэгчээр одоо байгаа зарим сайд шиг нөхдүүд тархин дээр нь гараад суучихаж л мэднэ.
ДУНДЫН ХУВИЛБАР-4.
Хууль зүйн сайд С.Бямбацогт сүүлийн хоёр, гуравхан хоногт Ерөнхий сайдад албан бусаар нэр дэвшиж, яригдаад эхэллээ. Намынх нь хэрүүл эхлэхээс өдийг хүртэл дуугүй суусан энэ хүн хэд хоногийн өмнө “...Эв эеэ хичээе” гэсэн утгатай айхтар ухаантай ярилцлага хэвлэлүүдээр гаргасан. Ингээд араас нь “...С.Бямбацогт дараагийн Ерөнхий сайд” гэсэн мэдээлэл яригдаад эхэллээ. Эх сурвалжийн мэдээллээр С.Бямбацогт М.Энхболдод ч, У.Хүрэлсүхэд ч тал алдахгүй байгаа гэх юм билээ. Уг нь С.Бямбацогтод аль хэдийнэ Ерөнхий сайдад зүтгэх боломж байсан гэдэг. 2016 оны сонгуульд орж нам нь ялалт байгуулахад С.Бямбацогт УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга байсан. Нэр хүнд нь ч гайгүй байв. МАН гэнэтхэн бялууртал суудал авч хэнийгээ хаана томилох вэ гээд сонгуулийн дараах хэд хоногт шоргоолж шиг бужигнасан. Тэр үед нутгийн ах, Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж түүнийг дэмжье гэдгээ хэлсэн гэдэг. Гэвч мань эр Ерөнхий сайдын суудал руу зүтгээгүй. Бүр Сангийн сайдын суудлаас нэгэн тохироо хийж аваад нэрээ татсан гэж намынхан нь ярьдаг юм.
Боловсон хүчний чадварын хувьд С.Бямбацогт Ерөнхий сайд байх боломжтой. Харин Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газрыг огцруулахад хамгийн ихээр нөлөө үзүүлж буй концессын асуудалд хувийн компани орооцолдсон хоёр, гурван сайдын нэг нь С.Бямбацогт шүү дээ. Ажиллаж байсан Засгийн газраа унагаасан гэдэг нэр түүнд ч бас тохоогдоно. Ингэхээр дараагийн Засгийн газрын тэргүүн болно гээд гүйж явах нь хэр зэрэг оновчтой юм бол гээд эргэлдчихсэн эрхмүүд МАН-д олон байна лээ.
ЭЦЭСТ НЬ
Яг одоо яригдаж байгаа хувилбарууд бол энэ. Эдгээрийн аль нэгийг МАН-ынхан сонгож таарах байх. Гэхдээ энэ Засгийн газар уналаа гэхэд дараагийн Засгийн газар нь ердөө л хоёр сарын настай байх юм. Дээд тал нь шүү.
Учир нь МАН-ын Их хурал болж намын дарга сонгоно. Намын дарга болсон хүн Засгийн газраа эмхэлж таарна. Тэгэхээр дараагийн Засгийн газрын Ерөнхий сайд болсон хүн МАН-ын Их хурлаар намын дарга болж чадах уу. Чадахгүй бол тэр Засгийн газар ердөө л хоёр сар насална гээд байгаа нь тэр юм.
Нөгөөтэйгүүр МАН-ын Бага, Их хурлаар яригдах намын даргын суудалд Ж.Эрдэнэбат, У.Хүрэлсүх хоёр яригдсанаараа зүтгэнэ гэж байгаа. Өөр бас дундын хувилбаөрууд ч дуулдаж байна. Энэ бүгдээс харахад МАН-ын зодоон мөддөө дуусахгүй нь. Юутай ч энэ намрыг иймэрхүү сандал, ширээний хэрүүлтэй өнгөрүүлэх нь ээ.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Б.ДАМДИН-ОЧИР