.jpg)
Баяжуулах үйлдвэрийн Өөрөө нунтаглах хэсэгт 28 жилийн хөдөлмөрөө бүрэн зориулсан Цогзолын Гантулга мастер ээлжийн хамт олноо удирдан манлайлч, үйлдвэрлэлийн технологийн горим, үндсэн тоног төхөөрөмжүүдийн үйл ажиллагааг сайжруулан ажилласнаар өнгөрсөн онд 223 тонн ган бөөрөнцөг хэмнэжээ. Үүнийг мөнгөн дүнгээр илэрхийлбэл Эрдэнэт үйлдвэрт 600 гаруй сая төгрөгийн хэмнэлт гаргасан. Хариуд нь тэр Эрдэнэт үйлдвэрийн Хөдөлмөрийн аварга хэмээх алдар хүртсэн юм. Ц.Гантулга “Амжилт ганц хүнийх байдаггүй, журмын нөхдийн гар сэтгэл нийлсэн хөдөлмөрийн шим, удирдлагуудын зөв бодлого, зохион байгуулалтын үр, гэрийн бүлийн түшиг тулгуурын хүчинд оршдог” гэсэн юм. Ингээд түүний ярилцлагыг хүргэе.
- Та ажлаасаа буугаад сургалтанд шууд суучихсан хэрэг үү?
- Тэглээ. Өөрөө нунтаглах хэсэгт шинэ бутлуур суурилуулж байгаа юм. Манай ээлжин дээр бутлуурын туршилт явагдсан. Дараа нь нийт бутлуурчид, бригадын дарга нар, ээлжийн мастеруудыг хамруулсан сургалтыг бутлуур суурилуулж байгаа гадны мэргэжилтнүүд, хэсгийн орлогч дарга удирдан зохион байгууллаа. Шинэ бутлуурыг яаж залгах, эвдрэл гэмтлээс хэрхэн сэргийлэх талаар ажлын байран дээр заасан.
- Он гарсаар танай хэсэгт техникийн шинэчлэлийн хүрээнд өөр ямар ажил хийгдэж байна?
- Хамгийн том нь энэ бутлуурын ажил. Мөн гидроциклонуудыг урсгал засвараар шинэчлэх ажил хийгдэж байгаа.
- Таны ээлжийн ажил юунаас эхэлдэг вэ?
- Манай хэсэг инженер техникийн ажилтнуудаа оруулаад 130 ажилтантай. Манай ээлжинд 20-иод хүн ажилладаг. Хамгийн түрүүнд урд өдрийн ажлын байдлыг тэдэндээ танилцуулж, алдаа оноог нь дүгнэн хэлэлцэж, технологийн процесс энэ өдөр ямар байдалтай явагдаж байгааг нэг бүрчлэн мэдэгдэж, үүрэг даалгавар өгөхөөс ажил эхэлдэг дээ. Мөн ямар ажил хийгдэх гэж байгаагаас шалтгаалан аюулгүй ажиллагааны зааварчилгааг сайн хэлж, сануулна. Шаардлагатай үед ажлын байран дээр нь очиж зааж өгнө. Ер нь тэр 12 цагийн хугацаанд бүх хүнээ мэдэрч ажиллах чухал. Хэнд ямар баяр жаргал, зовлон гутрал тохиосон, өнөөдөр хэн ямар сэтгэл зүйтэй ажил үүргээ гүйцэтгэж байгааг хүртэл анзаарч, ажлаа зохион байгуулах хэрэг гарна.
- Харин та өөртөө ямар шаардлага тавьдаг вэ?
- Зөвхөн ажил дээр ч биш, бүхий л цаг үед өөрөө эхлээд манлайлах ёстой гэж боддог. Тиймээс цехээс зохион байгуулдаг янз бүрийн үйл ажиллагаанд хамт олноо хамруулж, залуу ажилчдыг зөвлөн чиглүүлж, өөрийн чаддаг бүхнээ өвлүүлэхийг зорьдог. Зөв байхын үлгэр дуурайллыг үзүүлэхсэн л гэж хичээдэг дээ.
- Үйлдвэрийн хэмжээнд “Мастерын манлайлал” хөтөлбөр хэрэгжсэн. Туршлагатай мастерын хувьд үр өгөөжийг нь хэрхэн дүгнэж байна?
- Уул уурхайн чиглэлээр өндөр мэдлэг боловсрол эзэмшсэн залуусыг дэмжсэн, манлайлах, багаар ажиллах ур чадварт сургасан маш хэрэгтэй, сайн хөтөлбөр. Эрдэнэт үйлдвэрт олон мастер хүч хөдөлмөрөө зориулж байгаа. Тэдний дунд сургууль дөнгөж төгссөн, сурч хөгжих хүсэл санаачилгатай залуус олон бий. Тэднийг дэмжих нь чухал. Манай нэг механик энэ хөтөлбөрт хамрагдсан. Цаашид шинэ залуу мастеруудыг түлхүү хамруулж, туршлагатай мастер, механик, хэсгийн дарга, зөвлөх инженерүүдийг зөвлөхөөр оролцуулж хөтөлбөрөө үргэлжлүүлбэл илүү үр өгөөжтэй. Аль болох олон мастер хамрагдаасай гэж хүсдэг.
- Та Эрдэнэт үйлдвэрийн ажилтны хувьд ямар бахархал тээж явдаг вэ?
- Би 1989 онд Дарханы Политехникумыг баяжуулалтын техникч мэргэжлээр төгсөөд ангиасаа 15-уулаа Эрдэнэтэд томилолтоор ирж байлаа. Өөрийн хэсэгтээ анх ашиглалтад орохоос нь эхэлж ажилласандаа бахархаж явдаг. Тухайн үед орос мастер, тээрмийн машинчтай хамтран ажилладаг байлаа. Ажилдаа эзэн байх чин сэтгэл, зүтгэл, хариуцлага, хандлага, хэлний мэдлэг гээд орос “ах” нараас асар ихийг сурсан. Хүдрийг өөрөөр нь нунтаглаж жилд дөрвөн сая тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтай эхний ээлж нээгдэхэд ажиллаж байлаа. Дараа нь 1995 онд өргөтгөл шинэчлэл хийж цагт авах хүдрийн хэмжээг нэмсэн. Нэг тээрэм цагт 250 орчим тонн хүдэр боловсруулдаг байсан бол хагас өөрөө нунтаглалтын горимд шилжсэнээр хүчин чадал эрс нэмэгдсэн. Тэр үед хууччуултайгаа ажиллаж л байлаа. 2015 онд дахин өргөтгөж III секцийг ашиглалтад оруулахад залуусаа удирдаад бас л ажиллаж байлаа. Эрдэнэт үйлдвэрийн зэс, молибденын баяжмалын чанар дээшлэхэд өөрийн хувь нэмрээ оруулсан. Хоёр залгалт дээр ажилласан хувь заяандаа бахараж явдаг. Ер нь Эрдэнэт үйлдвэрт, тэр дундаа голт зүрхэн цех Баяжуулах үйлдвэрт ажилладаг маань нэр төрийн баталгаа юм даа.
- Та бүтээмж чанарын “Урагшаа” дугуйлангийн ахлагч. Сүүлд үйлдвэрт үр өгөөжөө өгсөн томоохон ямар төсөл хэрэгжүүлэв?
- Дугуйлангийн үйл ажиллагааг залуус маань үргэлжлүүлж байгаа. Манайх хөдөлмөрийн аюулгүй байдалтай холбоотой, өртөг зардал хэмнэсэн олон төсөл хэрэгжүүлж байсан. Санаанд ил байгаа нь хоёр конвейрын засварын үед энгийн хаалт тавьдаг байсныг хаалт автоматаар гарч ирдэг болгож байлаа. Мөн регентийн илүү зарцуулалтыг багасгаж эдийн засгийн үр ашиг авчрах том төсөл хэрэгжүүлж нэгдүгээр ангиллын болзлыг хэд хэдэн удаа хангаж байсан. Одоо дугуйлангийн ажлыг залуус маань улам чанаржуулаад явж байна.
- Ажлын талбартаа гарын шавьтай юу?
- Шавь нараас маань зарим нь өөр тийш шилжсэн байна. Одоо ажиллаж байгаа нь мастер орлодог Шижирбаатар, Чулуунбаатар гээд бий. Мастер болоход бүх талаар бэлтгэгдсэн залуус.
- Эрдэнэт үйлдвэрийн ажилчдынхаа хөдөлмөрийг үнэлдэг системийн талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?
- Тогтсон сайн системтэй гэж боддог. Сүүлийн үед цаг үетэйгээ уялдан шинэчлэгдэж байна. Техник, технологи шинэчлэгдэхийн хэрээр хүнээс тэр хэмжээний мэдлэг боловсрол шаарддаг болсон. Үүнийг дагаад ажилтны үнэлэмж дээшилж, үйлдвэрээс олгох цалин, урамшуулал нэмэгдэж байна. Ажилтнуудын хөдөлмөрийг үнэлдэг систем нь Монгол Улсын хэмжээнд жишиг болохуйц гэдэгт бүрэн итгэдэг.
- Тэглээ. Өөрөө нунтаглах хэсэгт шинэ бутлуур суурилуулж байгаа юм. Манай ээлжин дээр бутлуурын туршилт явагдсан. Дараа нь нийт бутлуурчид, бригадын дарга нар, ээлжийн мастеруудыг хамруулсан сургалтыг бутлуур суурилуулж байгаа гадны мэргэжилтнүүд, хэсгийн орлогч дарга удирдан зохион байгууллаа. Шинэ бутлуурыг яаж залгах, эвдрэл гэмтлээс хэрхэн сэргийлэх талаар ажлын байран дээр заасан.
- Он гарсаар танай хэсэгт техникийн шинэчлэлийн хүрээнд өөр ямар ажил хийгдэж байна?
- Хамгийн том нь энэ бутлуурын ажил. Мөн гидроциклонуудыг урсгал засвараар шинэчлэх ажил хийгдэж байгаа.
- Таны ээлжийн ажил юунаас эхэлдэг вэ?
- Манай хэсэг инженер техникийн ажилтнуудаа оруулаад 130 ажилтантай. Манай ээлжинд 20-иод хүн ажилладаг. Хамгийн түрүүнд урд өдрийн ажлын байдлыг тэдэндээ танилцуулж, алдаа оноог нь дүгнэн хэлэлцэж, технологийн процесс энэ өдөр ямар байдалтай явагдаж байгааг нэг бүрчлэн мэдэгдэж, үүрэг даалгавар өгөхөөс ажил эхэлдэг дээ. Мөн ямар ажил хийгдэх гэж байгаагаас шалтгаалан аюулгүй ажиллагааны зааварчилгааг сайн хэлж, сануулна. Шаардлагатай үед ажлын байран дээр нь очиж зааж өгнө. Ер нь тэр 12 цагийн хугацаанд бүх хүнээ мэдэрч ажиллах чухал. Хэнд ямар баяр жаргал, зовлон гутрал тохиосон, өнөөдөр хэн ямар сэтгэл зүйтэй ажил үүргээ гүйцэтгэж байгааг хүртэл анзаарч, ажлаа зохион байгуулах хэрэг гарна.
- Харин та өөртөө ямар шаардлага тавьдаг вэ?
- Зөвхөн ажил дээр ч биш, бүхий л цаг үед өөрөө эхлээд манлайлах ёстой гэж боддог. Тиймээс цехээс зохион байгуулдаг янз бүрийн үйл ажиллагаанд хамт олноо хамруулж, залуу ажилчдыг зөвлөн чиглүүлж, өөрийн чаддаг бүхнээ өвлүүлэхийг зорьдог. Зөв байхын үлгэр дуурайллыг үзүүлэхсэн л гэж хичээдэг дээ.
- Үйлдвэрийн хэмжээнд “Мастерын манлайлал” хөтөлбөр хэрэгжсэн. Туршлагатай мастерын хувьд үр өгөөжийг нь хэрхэн дүгнэж байна?
- Уул уурхайн чиглэлээр өндөр мэдлэг боловсрол эзэмшсэн залуусыг дэмжсэн, манлайлах, багаар ажиллах ур чадварт сургасан маш хэрэгтэй, сайн хөтөлбөр. Эрдэнэт үйлдвэрт олон мастер хүч хөдөлмөрөө зориулж байгаа. Тэдний дунд сургууль дөнгөж төгссөн, сурч хөгжих хүсэл санаачилгатай залуус олон бий. Тэднийг дэмжих нь чухал. Манай нэг механик энэ хөтөлбөрт хамрагдсан. Цаашид шинэ залуу мастеруудыг түлхүү хамруулж, туршлагатай мастер, механик, хэсгийн дарга, зөвлөх инженерүүдийг зөвлөхөөр оролцуулж хөтөлбөрөө үргэлжлүүлбэл илүү үр өгөөжтэй. Аль болох олон мастер хамрагдаасай гэж хүсдэг.
- Та Эрдэнэт үйлдвэрийн ажилтны хувьд ямар бахархал тээж явдаг вэ?
- Би 1989 онд Дарханы Политехникумыг баяжуулалтын техникч мэргэжлээр төгсөөд ангиасаа 15-уулаа Эрдэнэтэд томилолтоор ирж байлаа. Өөрийн хэсэгтээ анх ашиглалтад орохоос нь эхэлж ажилласандаа бахархаж явдаг. Тухайн үед орос мастер, тээрмийн машинчтай хамтран ажилладаг байлаа. Ажилдаа эзэн байх чин сэтгэл, зүтгэл, хариуцлага, хандлага, хэлний мэдлэг гээд орос “ах” нараас асар ихийг сурсан. Хүдрийг өөрөөр нь нунтаглаж жилд дөрвөн сая тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтай эхний ээлж нээгдэхэд ажиллаж байлаа. Дараа нь 1995 онд өргөтгөл шинэчлэл хийж цагт авах хүдрийн хэмжээг нэмсэн. Нэг тээрэм цагт 250 орчим тонн хүдэр боловсруулдаг байсан бол хагас өөрөө нунтаглалтын горимд шилжсэнээр хүчин чадал эрс нэмэгдсэн. Тэр үед хууччуултайгаа ажиллаж л байлаа. 2015 онд дахин өргөтгөж III секцийг ашиглалтад оруулахад залуусаа удирдаад бас л ажиллаж байлаа. Эрдэнэт үйлдвэрийн зэс, молибденын баяжмалын чанар дээшлэхэд өөрийн хувь нэмрээ оруулсан. Хоёр залгалт дээр ажилласан хувь заяандаа бахараж явдаг. Ер нь Эрдэнэт үйлдвэрт, тэр дундаа голт зүрхэн цех Баяжуулах үйлдвэрт ажилладаг маань нэр төрийн баталгаа юм даа.
- Та бүтээмж чанарын “Урагшаа” дугуйлангийн ахлагч. Сүүлд үйлдвэрт үр өгөөжөө өгсөн томоохон ямар төсөл хэрэгжүүлэв?
- Дугуйлангийн үйл ажиллагааг залуус маань үргэлжлүүлж байгаа. Манайх хөдөлмөрийн аюулгүй байдалтай холбоотой, өртөг зардал хэмнэсэн олон төсөл хэрэгжүүлж байсан. Санаанд ил байгаа нь хоёр конвейрын засварын үед энгийн хаалт тавьдаг байсныг хаалт автоматаар гарч ирдэг болгож байлаа. Мөн регентийн илүү зарцуулалтыг багасгаж эдийн засгийн үр ашиг авчрах том төсөл хэрэгжүүлж нэгдүгээр ангиллын болзлыг хэд хэдэн удаа хангаж байсан. Одоо дугуйлангийн ажлыг залуус маань улам чанаржуулаад явж байна.
- Ажлын талбартаа гарын шавьтай юу?
- Шавь нараас маань зарим нь өөр тийш шилжсэн байна. Одоо ажиллаж байгаа нь мастер орлодог Шижирбаатар, Чулуунбаатар гээд бий. Мастер болоход бүх талаар бэлтгэгдсэн залуус.
- Эрдэнэт үйлдвэрийн ажилчдынхаа хөдөлмөрийг үнэлдэг системийн талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?
- Тогтсон сайн системтэй гэж боддог. Сүүлийн үед цаг үетэйгээ уялдан шинэчлэгдэж байна. Техник, технологи шинэчлэгдэхийн хэрээр хүнээс тэр хэмжээний мэдлэг боловсрол шаарддаг болсон. Үүнийг дагаад ажилтны үнэлэмж дээшилж, үйлдвэрээс олгох цалин, урамшуулал нэмэгдэж байна. Ажилтнуудын хөдөлмөрийг үнэлдэг систем нь Монгол Улсын хэмжээнд жишиг болохуйц гэдэгт бүрэн итгэдэг.
- Баярлалаа.