Говь-Алтай аймгийн Засаг дарга О.Амгаланбаатартай ярилцлаа.

-Интернэт орчинд “Говь-Алтай аймагт ганц бие залуусын танилцах уулзалт болно” гэх мэдээлэл газар авч байна. Хэзээ, ямар учиртай уулзалт болох гэж байна вэ?

-Энэ сарын 12-14-ний өдрүүдэд Говь-Алтай аймгийн төвд цаашлаад Дөргөн нуурт “Алтайн залуус” чуулга уулзалт болно. Уулзалтын эхний өдөр бүтэн эмчийн үзлэгтэй, хоёр дахь өдөр сургалттай, дараагийн өдөр нь баг болж тоглоом тоглож, чөлөөт уулзалт хийнэ.

-Яагаад ийм уулзалт хийхээр болов?

-Охид нь Их сургуульд явчихдаг, залуучууд нь хөдөө үлддэг. Хөдөөний залуус хаягдаж байна. Иймээс залуусын чуулга уулзалт хийж л залуучуудыгаа дэмжье гэж зорьсон юм. Хөдөө орон нутгийн хамгийн чухал асуудал иргэдийн эрүүл мэнд. Ялангуяа залуучуудын эрүүл мэндийн асуудал нэгдүгээрт байгаа юм. Цусны даралт ихсэх, хоол боловсруулах замын өвчлөл, хорт хавдар гэх мэт өвчин залуужиж байна. Залуусыг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах нь уулзалтын нэгдүгээр зорилго. Хоёрдугаарт, манай аймаг цус ойртолтоор улсдаа хамгийн өндөр байдаг. Зургаа болон түүнээс доош үедээ гэр бүл болсон хүн олон байдаг. Ийм учраас эхний ээлжинд ГовьАлтайн залуус цаашлаад Баянхонгор, Завхан, Ховд аймагтай хамтарч уулзалт хийх санаатай байна. Миний хувьд Говь-Алтай аймгийн Засаг даргаар хоёр дахь удаагаа сонгогдон ажиллаж байна. Аймгийнхаа хөдөөний 86 багаар явж иргэдтэй уулзаж, санал бодлыг нь сонсдог. Малчны хотонд очоод эмчийн үзлэг хийхэд 20 настай залуус цусны даралт ихсэх өвчтэй, 30 настай залуус бараг 10 гаруй жил эмнэлгийн үйлчилгээнд огт хамрагдаагүй байх зэрэг эмнэлгийн наад захын үйлчилгээ тэдэнд хэрэгтэй байна. Үүнээс шалтгаалж ГовьАлтай аймаг хорт хавдраар улсын дунджаас өндөр байна. Суурь өвчнүүд маш ихээр илэрсэн. Хөдөө багаар явах эмчийн үзлэг оношилгоог тогтмолжуулж байгаа. Монгол Улсын хувьд хүнийхээ эрүүл мэнд, хувь хүний хөгжил тал дээр огт анхаараагүй.

- Уулзалтад хэдээс хэдэн насныхан оролцох боломжтой вэ?

-40-өөс доош насны гэр бүл зохиогоогүй бүх залуус оролцож болно. Өчигдрийн (2022.08.02) байдлаар 300 гаруй хүн бүртгүүлсэн байна. Одоо 500, 600 хүрч байгаа байх. Бүртгэл 10-нд хааж, арга хэмжээ 12-ны өдрөөс эхэлнэ.

- Уулзалтад нийт хэдэн хүн хамруулахаар төлөвлөсөн бэ?

-Хэд ч хамаагүй, бүртгүүлсэн бүх залуусыг хамруулна. Зөвхөн эрүүл мэндээс гадна гэр бүл төлөвлөлтийн асуудал орхигдсон. Эмэгтэй хүн маш цөөн, арван залуу ирэхэд нэгээс хоёр нь эмэгтэй байдаг. Хөдөө орон нутагт байгаа залуусын хүйсийн харьцаа алдагдчихсан. Иргэдтэй уулзахад залуучуудыг хоорондоо танилцах, уулзах бололцоог хангаж өгөөчээ гэх санал ч ирдэг.

- Уулзалтад ямар сургалтууд орох вэ?

-Малчин залуусын дийлэнх хувь нь дунд ангиасаа сургуулиас гарсан байдаг. Эхлээд бүртгүүлсэн бүх хүнийг нарийн мэргэжлийн эмчийн үзлэгт хамруулж, шаардлагатай зөвлөгөөг өгнө. Гэр бүл төлөвлөлт, мал аж ахуйгаа үр ашигтай, хувийн бизнесээ хэрхэн сайжруулах талаар мэргэжлийн эдийн засагчдаар зөвлөгөө өгүүлнэ. Дараа нь хувь хүний үнэт зүйл, хүн байхын мөн чанар, цус ойртолт, ургийн бичиг хөтлөлт, нөхөн үржихүйн талаар сургалт явагдана. Танин мэдэхүй, хөгжих тал дээр сургалт явагдана. Үүний дараа Дөргөн нуурын жуулчны баазад чөлөөт арга хэмжээтэй. Хөдөө орон нутаг, аймгийн төвд байдаг залуус хоорондоо танилцаж сургалтад сууж мэдлэг мэдээлэл авна л гэсэн үг юм. Залуус бүгд амьдрал зохионо, бизнес хийнэ, ажиллана шүү дээ. Бид зам тавих, байшин барихдаа л анхаардгаас хүнийхээ эрүүл мэнд, хөгжилд анхаардаггүй юм байна.

-Говь-Алтай аймгийн хүн амын хэдэн хувийг залуус бүрдүүлдэг вэ?

-Залуу гэдэг нь 40-өөс доош насныхан гэж үзвэл хүн амын 50-иас дээш хувийг бүрдүүлдэг. Судалгаагаар авч үзэхэд нэг суманд хамгийн багадаа 80-90 гэр бүлгүй залуус байна. Нэг сум 300-400 малчин өрхтэй гэж тооцоход бүх малчин өрхийн дөрөвний нэгийг нь ганц бие залуус эзэлж байгаа юм.

-Уулзалтад хэдэн төгрөг төсөвлөсөн бэ?

-Одоогоор тодорхойгүй байна. Хүнийхээ тооноос хамаарна.

А.Гантуяа